IAI Lavi, IAI Tzukit, Avia S-199, Meteory, Vautoury, Ouragany...W północnej części pustyni Negew, nieopodal Be'er Shevy (po polsku zwanej też Beer Szebą - nazwa oznacza dosłownie "siedem źródeł") mieści się niewielki kibuc Hatzerim. A nieopodal - całkiem spora baza izraelskich sił powietrznych oraz muzeum izraelskiego lotnictwa wojskowego.
W pustynnych warunkach zaprezentowana jest tu cała historia lotnictwa państwa Izrael od ogłoszenia jego niepodległości w 1948 roku, a może nawet nieco wcześniej... Są więc maszyny z czasów drugiej wojny światowej, potajemnie kupione z demobilu i przemycone na Bliski Wschód. Są późniejsze brytyjskie Meteory, francuskie Vautoury i Ouragany, jak również cała historia związana z Mirage'ami i Kfirami. Do ciekawszych eksponatów należą Kfiry/Mirage kreatywnie przerobione na samoloty rozpoznawcze, czasem w sposób, który kojarzy się dość mocno z warsztatem ślusarskim i rurami kanalizacyjnymi.
Nie brakuje oczywiście maszyn zdobytych na pechowych sąsiadach, w tym syryjskiego MiGa-15 wyciągniętego ze strumienia. Są też maszyny z następującej po "okresie francuskim" ery amerykańskiej: Skyhawki, Phantomy oraz najnowszy garnitur - F-15 i F-16 różnych wariantów, Apache oraz Blackhawk. Rarytasem jest bez wątpienia IAI Lavi - prototyp niedoszłego izraelskiego myśliwca wielozadaniowego kolejnej generacji.
Można też obejrzeć sporą kolekcję śmigłowców, uzbrojenia ziemia-powietrze (często zdobycznego), bezpilotowych dron zwiadowczych, a także dużą ilość Phantomów i Skyhawków odstawionych na boczny tor i czekających nie do końca wiadomo na co. Sporo miejsca zajmują: Boeing 707 przerobiony na kino, KC-97G Stratofreighter "Masada", Catalina i najprawdziwszy E-2 Hawkeye.
Jest też w Hatzerim kolekcja broni przeciwlotniczej oraz... przeciw-przeciwlotniczej, pod postacią intrygujących naziemnych wyrzutni do zwalczania stacji radiolokacyjnych wroga. Taka specyfika tego teatru działań, że instalacje przeciwlotnicze często znajdują się w bezpośrednim zasięgu sił naziemnych...
Naprawdę jest co obejrzeć.
Dojazd
Samochodem (najwygodniejszy sposób poruszania się po Izraelu, szczególnie w weekendy) jest łatwo. Najpierw jedziemy do Be'er Shevy. Przy planowaniu trasy proszę zwrócić uwagę na Zachodni Brzeg oraz Strefę Gazy - nie polecam trasy z północy z odbiciem dopiero na Sderot, bo tam potrafią padać z nieba rakiety Hamasu. Bezpieczniej będzie odbić na drogę 35 w Ashkelonie.
Z Be'er Shevy skręcamy drogą 2357 na Hatzerim, mijamy kibuc, a potem wypatrujemy zjazdu w lewo do muzeum. Za daleko prosto raczej nie zajedziemy, bo zatrzymają nas strażnicy przed bramą do bazy wojskowej.
Komunikacją publiczną też się da. Do Be'er Shevy jeździ pociąg ekspresowy z Tel Awiwu (a więc i z Jerozolimy oraz Hajfy), ale trzeba pamiętać, że nie w szabat - czyli od piątku koło południa aż do sobotniego wieczora. Z innych rejonów można złapać kurs autobusem Egged - również biorąc pod uwagę czas szabatu. Z samej Be'er Shevy do Hatzerim jeździ spod dworca (w czasie pisania tego tekstu) linia 31 Egged - wystarczy poprosić kierowcę, żeby zatrzymał się przy muzeum lotnictwa.
Strona Muzeum Izaelskich Sił Powietrznych
http://www.iaf-museum.org.il (oczywiście po hebrajsku)
- Gloster Meteor F 8
Przed bramą do muzeum. - IAI Kfir C.7
Ostatnie ogniwo ewolucji Kfira. - IAI Kfir C.7
- IAI Tzukit
Uzbrojona, szkolno-bojowa licencyjna wersja francuskiego samolotu szkolnego Fouga Magister - IAI Tzukit od ogona
- Avia S-199 Sakeen ("Nóż")
Czechosłowacka powojenna wersja Messerschmitta 109. - Projekt został zmodyfikowany ze względu na brak oryginalnych poniemieckich części. W rezultacie otrzymano samolot nazwany przez pilotów "mułem" (Mezek). Kupione i używane przez Izrael w '48. - Avia S-199
- Spitfire Mk.IX
- Spitfire Mk.IX Yorek
- North American P-51D Mustang / Bardales
- Mustang, ale coś mu się poodklejało...
- Mustang, Spitfire IX
- Republic RC-3 Seabee
- Republic RC-3 Seabee
- Noorduyn UC-64 Norseman
Wiele z niego nie zostało... - Gloster Meteor
- Gloster Meteor NF 13
Nocny myśliwiec, tropikalna wersja NF 11. - Gloster Meteor F 8
- Gloster Meteor
- Dassault M.D.450 Ouragan
- Dassault M.D.450 Ouragan
- Dassault MD-520 Ouragan
(a nie M.D.450?) - Dassault MD-520 Ouragan
- Dassault M.D.454 Mystere IVA
- Dassault Mystère IVA
- Dassault Super Mystère B.2 Sambad
Pierwszy izraelski naddźwiękowy. - Dassault Super Mystère B.2
- Sud Aviation SO-4050 Vautour IIA
- Sud Aviation SO-4050 Vautour IIBR
- Sud Aviation SO-4050 Vautour IIN
- Mirage IIICJ "Shahak" nr 159
"As asów" - zestrzelił 13 wrogich maszyn. - Odsprzedany Argentynie, ostatnio odkupiony za symbolicznego dolara. Do niedawna jego rolę w muzeum pełnił inny Mirage, na dalszym zdjęciu. - Zestrzelenia izraelskie (syryjskie i egipskie)...
... ale malowanie jeszcze argentyńskie. - Mirage IIICJ / 5J nr 158
Do niedawna udawał nr 159, stąd zestrzelenia. - Mirage IIICJ po rozbiciu odbudowany ze skrzydłami Neshera / Mirage 5J. - IAI Nesher ("Sęp")
(w jego roli - Dassault Mirage 5J) - Nieoficjalna wersja historii mówi, że Mossad "pozyskał" od Francuzów plany i technologię budowania Mirage 5. Jeszcze bardziej nieoficjalna - że potajemnie postanowiono obejść embargo i sprzedać Izraelowi w miejsce zamówionych nowych myśliwców - te dostarczone już do Armée de l'Air. Samoloty w paczkach dotarły do Izraela, gdzie zmontowano je jako Neshery. Ktoś sprawdził tabliczkę znamionową na tej maszynie i okazuje się, że ten Nesher jest w rzeczywistości Mirage'em pierwszej serii, co potwierdzałoby teorię bardziej nieoficjalną. - IAI Nesher / Dassault Mirage 5J
- IAI Kfir TC-1
Prototyp Kfira, czyli Mirage III BJ. - Plany Mirage III wykradziono i na ich podstawie stworzono własną maszynę - Kfira ("Lwiątko"). - IAI F-21A Kfir (Kfir C.1)
Wypożyczone USA, przez 5 lat latały w eskadrach "agresorów". - IAI Kfir RC.2 Tzniut
Zwiadowczy z przedłużonym nosem mieszczącym obrotową panoramiczną kamerę. Przebudowano tak dwa egzemplarze Kfira C.2 - IAI Kfir TC.2
Wersja szkoleniowa. Część sprzętu z miejsca na tylną kabinę poszła do przedłużonego nosa. - IAI Kfir TC.2
- IAI Kfir TC.2
- Rząd Kfirów
- Francuzi odchodzą...
Amerykanie przychodzą. - McDonnell Douglas RF-4E Phantom II / Orev("Kruk")
Zwiadowczy. - McDonnell Douglas RF-4E Phantom II / Kurnass ("Młot")
- McDonnell Douglas A-4N Skyhawk / Aa-it
- McDonnell Douglas A-4F Skyhawk / Aa-it
- McDonnell Douglas A-4F Skyhawk / Aa-it
od ogona - Boeing F-15I Ra'am ("Grzmot")
Stworzony dla Izraela wariant F-15E Strike Eagle - Ogon F-15I
- Boeing F-15I Ra'am
- Kokpit F-15I
Kilka akcji bojowych miał... - F-16I Sufa ("Burza")
Izraelski wariant F-16 block 52+ - Też kupili niedawno, jak i my... - F-16I
- IAI Lavi
- IAI Lavi
- IAI Lavi
- IAI Lavi od ogona
- IAI Lavi - tył
- IAI Lavi - przód
- IAI Lavi en face
- IAI Lavi - profil trzy czwarte
- IAI Lavi
- Samoloty...
Na pierwszym planie F-15E i F-16. - Dalej amerykany, dalej jeszcze francuzy. Z lewej rząd zdobycznych. - Samoloty, śmigłowce...
A daleko w tle wystaje Stratofreighter. - T-6 Texan II
Nówka! - Apache, Blackhawk
- AH-64 Peten ("Pyton")
Oczywiście AH-64A Apache. - AH-64 Peten
- Działko M230 pod nosem Apache
- UH-60 Yanshuf ("Sowa")
Czyli izraelski Blackhawk. - UH-60 Yanshuf
- De Havilland Venom
W prezencie od Szwajcarów. - De Havilland Venom
- MiG-15 UTI
- MiG-17 F
Dwa wylądowały w Izraelu przez pomyłkę... - ...potem poleciały na badania do USA (Have Drill, Have Ferry), a teraz jeden wrócił i jest prezentowany w muzeum w Hatzerim. - Hawker Hunter FGA9
- MiG-21 F-13
Uciekł na nim Irakijczyk. Potem Have Donut, teraz zwrócony. - MiG-23 MLD
Uciekł nim Syryjczyk. - Aerospatiale SA-341L Gazelle
Zdobyta na Syryjczykach. - Aerospatiale SA-341L Gazelle
Zdobyta na Syryjczykach. - Supermarine Spitfire
- Zagłębie zużytych Phantomów
- Zagłębie zużytych Skyhawków
- Zagłębie zużytych Phantomów i Tzukitów
- Spychacz bojowy
International TD9 - Przebijał blokadę kibucu na pustyni Negew w 1948 roku. - P1100596.JPG
- P1100597.JPG
- Beechcraft 65-B80 Queen Air / Zamir
- Dornier Do-28
- Boeing 707
Obecnie kino. - Boeing 707
- P1100624.JPG
- P1100590.JPG
- P1100625.JPG
- M14 MGMC
M3 Half-track w wersji przeciwlotniczej - P1100627.JPG
- P1100628.JPG
- P1100631.JPG
- P1100632.JPG
- P1100633.JPG
- P1100634.JPG
- Kachlilit / Chachilit / Kilshon ("Trójząb")
Sherman z wyrzutnią AGM-45 Shrike z dopalaczem. Do zwalczania wrogich radarów przeciwlotniczych. - Kachlilit / Chachilit / Kilshon
- Keres ("Hak")
Naziemna wyrzutnia rakiet AGM-78 Standard ARM na ciężarówce M809, do zwalczania radarów przeciwlotniczych. - IAI Scout - bezpilotowy samolot zwiadowczy
Za nim Tadiran Mastiff i Ryan Firebee. - IAI Scout
Bezpilotowy samolot zwiadowczy. - IAI Scout
Bezpilotowy samolot zwiadowczy. - Ryan Firebee (BQM-34?)
Bezpilotowy samolot zwiadowczy albo cel pozorny. - Ryan 124I Mabat
Bezpilotowy samolot zwiadowczy. - Ryan 124I Mabat
Bezpilotowy samolot zwiadowczy. - Sprzęt transportowy
Stratofreighter, S-58, Arava - Bell AH-1G Tsefa ("Żmija")
Izraelska Cobra. - Bell AH-1G Tsefa
- Nord N-2501 Noratlas
- Nord N-2501 Noratlas
- Nord N-2501 Noratlas
- IAI 202 Arava
- IAI 202 Arava
- Sikorsky S-58 (CH-34)
- Boeing KC-97G Stratofreighter
- Boeing KC-97G Stratofreighter
W środku wystawa historyczna. - Masada
- Kilka śmigłowców
Cobra, Super Frelon, Agusta AB-206B Saifan, Sea Stallion - Podobno jest to tata, mama i dziecko. I brat? - Sikorsky CH-53 Sea Stallion / Yas'ur ("Petrel")
- Sikorsky CH-53 Sea Stallion / Yas'ur ("Petrel")
- Aérospatiale SA 321 K Super Frelon / Tzir'a
- Super Frelon od przodu
- Bell AH-1S Tsefa A
Kolejna Cobra... - Consolidated PBY-6A Catalina
- Consolidated PBY-6A Catalina
- Coś i Dassault Mystere IV
- De Havilland Vampire i coś w tle?
- IAI Westwind
Izraelski Aero Commander 1121 Jet Commander - Latający jako tester aerodynamiki i/lub radarów? - IAI Westwind z dziwnym nosem
Izraelski Aero Commander 1121 Jet Commander - latający jako tester aerodynamiki i/lub radarów? - Grumman TBF Avenger
- Grumman TBF Avenger
- Grumman E-2C Hawkeye / Daya
- Grumman E-2C Hawkeye / Daya
- Grumman E-2C Hawkeye / Daya
- Avenger i Hawkeye
- De Havilland DH-89A Dominie II
(Dragon Rapide) - P1100689.JPG
- Link
Jeden z pierwszych w Izraelu symulatorów lotu. - P1100683.JPG
- P1100696.JPG
- Stinger
- Muzeum lotnictwa izraelskiego w Hatzerim - mapa.